Magnus OpusDonker Hart van Afrika – Als de Dipenda Belgisch Congo verandert in Zaïre*

Aan deze serie hebben we toen vele maanden gewerkt.


In 1985 maakte ik voor een ondertussen verdwenen veelgelezen weekblad een serie over Belgisch Congo dat in 1960 met de zogeheten Dipenda op een drafje onafhankelijk werd verklaard en voortaan gewoon Congo en later Zaïre zou heten en waar kleine en grote binnenlandse oorlogen voort duren, tot op vandaag.

Tienduizenden Belgen, kolonialen, “colons” genoemd, werden door het snel uitroepen van de onafhankelijkheid verrast en kwamen in een dodelijke draaikolk terecht.


Aan die reportage heb ik maanden gewerkt,
ik was toen (1985) nog jong
en had kracht en ambitie in overvloed.


Het heeft mij als journalist op de kaart gezet.
Op de kaart van Vlaanderen, dan toch.


Het weekblad is verdwenen,
de archieven zijn mee verdwenen…

… het internet bestand nog niet, journalisten maakten nog geen dubbels van hun teksten.

En zo is deze reeks verloren gegaan, dacht ik.

Tot ik ze terugvond op het internet.
Bij een kranige organisatie die zich richt tot de ex-kolonialen en hun families.



Er was zelfs in eigen beheer een boek van gemaakt.

Van de krasse zeventigers die ik … 33 jaar geleden bezocht en interviewde, zijn er wellicht geen overlevenden meer.


Hierbij de reportages uit 1985 over het land, bezongen “Als een wereld zo groot waar uw vlag staat geplant”.


Een land vastgepind op drie data.

1876
Koning Leopold II laat in het hart van donker Afrika Congo “ontdekken” en beheert het als een privé-bezit.

1908
In 1908 draagt Leopold II Congo, vanaf dan Belgisch Congo, over aan de Belgische staat.

1960
Op 30 juni 1960 wordt in woelig Afrika ook Congo onafhankelijk.
Meteen breken rellen uit.
Het zal nooit meer rustig worden in de hoorn des overvloeds.


LEES VOLGENDE REPORTAGES (klik)


Doktersvrouw Madeleine Moncareay-Soubry (Ieper, Antwerpen)
“Land waar de ziekten woekeren.”
“Alleen wie blind was zag niet dat de hel zou losbarsten.”


Landbouwer André Monbaliu (Lissewege)
“Ik heb een vrouw nodig om naar Congo te vertrekken”
“>”Wat denkt ge daarvan?”


Drukker Louis Vanderbruggen (Eeklo)
Drukker van l’Echo du Katanga
“Geld verdiend? Hoe kan dat als ge leeft als God in Frankrijk?”


Opzichter Albert Geeraert (Zelzate)
°Wie geen zwarte vrouw heeft gehad, kent Congo niet.”
“Het eerste wat ik in Congo zag, was een zwarte die vuistslagen kreeg.”


Magistraat Frans De Clerck (Roeselare)
“Dezelfde woorden, maar ze bedoelden iets anders”
De Nacht dat Alles Veranderde


Militair Theo Fabes (Diest)
“In naam van wie of wat zijn we daar gaan beschaven?”
“Wij moesten alleskunners zijn!”


Ambtenaar Bernard Claes
en zijn vrouw Gil Smeets (Tienen)
“Wie niet voor Lumumba stemde, werd ter plaatse doodgeslagen.”
“Zwarten hebben bewondering voor iemand die geen angst heeft.”


Commissaris Piet Meysmans (Deurne)
“In onze koffie urineren, dat deden ze”
“Personen die er niks van kenden, beslisten.”
“Toch blijven het de mooiste jaren van mijn leven.”


Madame Gusta Van der Pol (Antwerpen)
“Leopoldstad, dat was voor ons als Antwerpen”
“Slangen, dat waren de echte griezels”
“Die zwarte moedwilligheid begon hinderlijk te worden. En meer.”


Plantage Jack Hermonier (Mechelen)
“Ik heb er een weerzin voor zwarten aan overgehouden.”
“Er waren wapens genoeg, we hadden ons moeten verdedigen.”
“Een planter verlaat zijn plantage niet.”


Plantage Jos De Witte (Sint-Niklaas)
“Zij begrepen niets van ons, wij niets van hen”
“Ik heb daar nooit elektriciteit of stromend water gehad”
“De zwarten op mijn plantage waren mijn beste verdedigers.”


Loods Ernest Van Cauter (Kapellen)
“Vakbonden hebben alles om zeep geholpen want de Congolezen geloofden hun sprookjes.”
“Vroeger was Congo niet vrij, maar ze hadden het goed.

Nu is Congo vrij, maar ze hebben het slecht.”


Binnenschipper Jef Hellebosch en Yolanda Detaey (Borgehout)
“Ik mocht kapitein blijven maar geen bevelen meer geven.”
“Inzake mijn pensioen werd ik eveneens bestolen.”
“Wie durft beweren dat ex-kolonialen rijke mensen zijn?”


Secretaresse Ann Van Landuyt-Broeckaert (Brugge)
“Autorijden in een stad vol corrupte zwarte agenten.”
“Een smeltkroes van blanke moedeloosheid en zwarte arrogantie.”


Militair René Maurice* (Hove)
“Er werd veel verzwegen, zeker over het aantal doden.”
“Zwarte vrouwen naakt fotograferen? Ja, tegen betaling. Met een zak zout.”
“We hadden ons niet zo hautain mogen opstellen.”


Pamfleteur Jan Van Hove (Schoten)
“De zwarten hebben ons bloed al gehad!”
“Wanneer onze centen?”


Congo – Zaïre Algemeen