(reacties) Advocaat Natalie Aernoudts over de moord die misschien had kunnen vermeden worden

Geplaatst op door

Over de tragische dood van Julie en waarom een strikt legalistische benadering van de wet geen goede zaak is.

De dood van de betreurde Julie Van Espen raakt ons allen in het diepst van ons hart en beroert de publieke opinie ten zeerste.

‘Hoe kan dit nu en had dit kunnen vermeden worden’ zijn de prangende vragen die meteen bij ons opkomen, te weten dat de dader reeds bewezen had een gevaar voor de maatschappij te zijn en een -weliswaar niet definitieve -straf had opgelopen, waarvan hij twee jaar na datum nog geen dag had uitgezeten en er blijkbaar ook geen haast was voor de definitieve behandeling van de zaak.

De pijnlijke vraag of de dood van Julie had kunnen vermeden worden, blijft dan ook door ons aller hoofd spoken.

Zowel de wetgevende als rechterlijke macht worden met de vinger gewezen, doch van het nemen van enige verantwoordelijkheid is er geen sprake.

De justitiele instanties wijzen met de vinger naar de wetgever en de wetgever stelt zich niet te mogen inmengen in de ‘rechtsstaat’

‘De rechter moét de wet toepassen’.
Het is een steeds wederkerend gezegde.
Hoe hard, onrechtvaardig of verouderd deze wet ook is, de rechter moét ze toepassen : dura lex, sed lex!

Uiteraard moet de rechter de wet toepassen doch sta me toe daaraan toe te voegen dat een rechter vooral ‘recht’ moet spreken en hij of zij daarbij steeds de mogelijkheid heeft de wet te ‘interpreteren’ en dit in het belang van hetgeen rechtvaardig is.

Men kan daarbij creatief te werk gaan om ervoor te zorgen dat een ogenschijnlijk verouderde, onaangepaste of ronduit onrechtvaardige wet, die niet meer aangepast is aan de noden van de tijd, toch op die manier wordt toegepast dat ze haar doel niet voorbijschiet.

In de zaak van dader Steve B. had dit mogelijks ook gekund.

In de vele artikelen die over hem in de krant zijn verschenen en voor zover deze met de waarheid overeenstemmen, leest men immers dat het in de sterren stond geschreven dat hij ooit een zeer kwaadaardig misdrijf zou plegen en er ongelukken zouden gebeuren, waarvoor zijn familie meermaals zou hebben gewaarschuwd.

Eén paragraaf daarover in het bijzonder trok mijn aandacht.
Het is die van de tante en de oom die verklaren dat ze maar niet begrijpen hoe Steve B. niet opnieuw werd aangehouden nadat hij herhaaldelijk de voorwaarden onder dewelke hij in vrijheid werd gesteld had geschonden zoals het amok maken in het restaurant waar hij tewerk gesteld was e.a.

Dit betekent dat Steve B. de voorwaarden onder dewelke hij in vrijheid werd gesteld dan toch niet zo goed naleefde als men thans vanuit justitie wil laten geloven.

In dat geval had de rechter ten gronde wél de mogelijkheid om Steve B. gebeurlijk onmiddellijk aan te houden na de uitspraak van zijn vonnis, nu het niet respecteren van de opgelegde voorwaarden zoals geen vast adres hebben (volgens de familie was hij dakloos geworden terwijl het hebben van een vast adres steeds een cruciale voorwaarde is die wordt opgelegd bij voorlopige invrijheidstelling), geen werk hebben, kan worden gedefinieerd als ‘het zich onttrekken aan het gerecht’.

Is het dan wel correct dat wij, als actoren van justitie verkondigen dat ‘onmiddellijke aanhouding’ slechts mogelijk zou zijn wanneer men de intentie niet zou hebben zich uit zichzelf aan te bieden in de gevangenis en men ‘naar het buitenland’ zou vluchten…?

Ik herinner me immers nog steeds heel goed hoe ooit een client voor feiten van een heel andere en veel lichtere aard, die de hem opgelegde voorwaarden gekoppeld aan z’n invrijheidstelling nu en dan aan z’n laars lapte, om die reden prompt ter zitting onmiddellijk werd aangehouden, wijl hij ook een vast adres had en zich steeds tegenover de rechterlijke instanties had aangeboden en er in principe ‘strikt genomen’ ook geen vluchtgevaar was. Maar door het niet steeds naleven van de voorwaarden, onttrok hij zich aan het gerecht, zo meende de rechter.

De vraag die in de zaak van Steve B. dan ook dient te worden gesteld is of de hem opgelegde voorwaarden wel voldoende werden nageleefd en opgevolgd ?

Als men zijn familie mag geloven was dit helemaal niet het geval.

Men kan zich dan ook afvragen waarom dit door de opvolgende justitieassistent niet werd gerappporteerd aan de Procureur des Konings en zoja,waarom Steve B. door deze laatste niet opnieuw werd aangehouden of werd dit wél gerapporteerd en werd dit genegeerd ?
Indien het wel gerapporteerd werd in het probatieverslag met betrekking tot de naleving van de voorwaarden, dan had de rechter wel degelijk een mogelijk argument om Steve B. onmiddellijk aan te houden gezien de schending van opgelegde probatievoorwaarden kan worden geinterpreteerd als ‘het zich onttrekken aan het gerecht’ want als men z’n voorwaarden al niet naleeft, heeft men naar alle waarschijnlijkheid ook niet de intentie zich te gaan aanbieden in de gevangenis.

Dit heet de wet ‘sensu lato’ toepassen : in de breedste betekenis van het woord.

En dat is het nu net : sommige actoren van justitie willen zich kost wat kost strikt aan de wet houden en interpreteren de wet enkel ‘sensu stricto’, terwijl de wet ook sensu lato kan worden toegepast.
Dit wil zeggen rekening houdend met de specifieke achtergrond van de zaak en alle elementen die noodzakelijk zijn opdat de (straf)rechter zo optimaal mogelijk zijn of haar taak zou kunnen uitoefenen hetgeen in wezen naast waarheidsvinding en ‘recht spreken’, het beschermen van de samenleving is.

Zou het dan eventueel toch niet kunnen dat, als we wat meer tijd en middelen zouden hebben of maken, er één en ander grondig had kunnen worden bestudeerd en de dood van Julie vermeden had kunnen worden ?

In plaats van verantwoordelijkheden naar elkaar af te schuiven, van wetgever naar justitie en vice versa, is het veeleer belangrijk dat we samen nadenken over waar het fout is gelopen en hoe we het beter en anders (hadden) kunnen doen.

Daarvoor is het aangewezen om eerst aan enige introspectie te doen, een zekere verantwoordelijkheid te nemen en vooral om ‘samen’ te werken, justitie met de wetgever door haar voldoende te adviseren inzake het maken van wetten aangepast aan de gangbare praktijk en de wetgever met justitie, door haar voldoende draagvlak en werkingsmiddelen te verlenen.

Opdat er geen jonge onschuldige levens meer aan verloren zouden gaan, zoals dat van Julie en zovele anderen.

Dura lex, sed lex ?

Doe mij maar een toepassing van de wet in de breedst mogelijke betekenis.

Natalie AERNOUDTS
Advocaat balie Gent

Gent/zaterdag/11 mei 2019